Akcja imienna to rodzaj akcji, do której uprawniona jest osoba wskazana w dokumencie akcji. Charakteryzuje ją to, iż jest związana z konkretną osobą, która została w wymieniona dokumencie:
- z imienia i nazwiska – w przypadku osoby fizycznej,
- nazwy (firmy) – w przypadku osób prawnych.
To podstawowa kwestia, która odróżnia akcje imienne od akcji na okaziciela, do których uprawnione są po prostu osoby będące w posiadaniu dokumentu akcji. Przykładem akcji imiennych są akcje uprzywilejowane gwarantujące akcjonariuszom pewne przywileje.
Jak sprzedać akcje imienne?
Skoro ten rodzaj papierów wartościowych związany jest z konkretną osobą fizyczną lub prawną i ma na celu między innymi integrację akcjonariusza ze spółką, naturalnie pojawia się pytanie, jak sprzedać akcje imienne? Co do zasady, Kodeks spółek handlowych pozwala na zbycie zarówno akcji na okaziciela, jak i imiennych, a statut spółki nie może wykluczyć tego prawa. Jednak w przypadku akcji imiennych spółka może powyższe uprawnienie akcjonariusza w pewien sposób ograniczyć.
Jeśli jednak statut spółki nie przewiduje żadnych ograniczeń, sprzedaż akcji imiennych następuje poprzez pisemne oświadczenie, które możemy zawrzeć albo na dokumencie akcji, albo w odrębnym dokumencie. Najlepiej jeśli będzie to umowa sprzedaży akcji imiennych, której forma nie różni się od standardowej umowy sprzedaży akcji. Powinna ona zawierać między innymi dane osobowe zbywającego i nabywającego, cenę nabycia oraz obowiązki ciążące na stronach, na przykład konieczność poinformowania spółki o nabyciu akcji.
Aby jednak transakcja została sfinalizowana, należy również przenieść posiadanie akcji imiennych.
Przeniesienie akcji imiennych
Może ono polegać na wydaniu kupującemu akcji imiennych, które są przedmiotem sprzedaży. Orzecznictwo Sądu Najwyższego akceptuje jednak przypadki, gdzie zbycie akcji imiennych nie wiąże się z obowiązkiem ich fizycznego wydania. Chodzi o sytuację, kiedy to akcje imienne są w posiadaniu osoby trzeciej, na przykład banku, domu maklerskiego lub samej spółki. Wówczas przeniesienie akcji imiennych następuje przez samą umowę między stronami oraz zawiadomienie posiadacza zależnego o zmianie właściciela akcji imiennych.
Na Zarządzie spółki akcyjnej ciąży obowiązek prowadzenia księgi akcji imiennych, gdzie zawarte są dane osobowe posiadaczy tego typu papierów wartościowych. Wpisu do księgi można dokonać na wniosek nabywcy. Inwestor do wniosku musi dołączyć oświadczenie o przeniesieniu akcji, które uzasadni dokonanie wpisu. Umowa sprzedaży i dokument akcji pisemnej nie są w tym przypadku konieczne.
Jak zostało wspomniane, może zaistnieć sytuacja, w której to statut spółki uzależnia przeniesienie (zbycie) przez akcjonariusza akcji lub jej ułamkowej części od pisemnej zgody Zarządu. Wówczas mamy do czynienia z tak zwanymi akcjami winkulowanymi. Jeśli decyzja jest odmowna, wówczas Zarząd jest zobowiązany do wskazania innego nabywcy w ciągu dwóch miesięcy od dnia zgłoszenia chęci przeniesienia akcji imiennych.
Zamiana akcji imiennych na okaziciela
Akcje imienne i na okaziciela to jedne z podstawowych rodzajów akcji. Zgodnie z prawem akcjonariusz ma możliwość zamiany akcji imiennych na akcje na okaziciela na własne żądanie, o ile Kodeks spółek handlowych lub statut spółki nie stanowią inaczej. Zamiana akcji imiennych na okaziciela nie jest możliwa w dwóch przypadkach:
- jeżeli ustawa wyraźnie określa charakter akcji, na przykład akcje aportowe są co do zasady akcjami imiennymi,
- status spółki przewiduje emisję akcji tylko jednego rodzaju – imiennych lub na okaziciela.
Warto pamiętać, że żądanie zamiany akcji imiennych na akcje na okaziciela jest indywidualnym prawem akcjonariusza. Roszczenie to należy zatem odróżnić od sytuacji, w której to sama spółka dokonuje zmiany statutu. Na uwadze należy mieć także to, iż zmiana akcji imiennych na okaziciela rodzi konieczność dostosowania się do nowego reżimu prawnego. W praktyce oznacza to między innymi wygaśnięcie ograniczenia zbywalności, jakie dotyczyło akcji imiennych.
Darowizna akcji imiennych
Przedmiotem darowizny mogą być prawa majątkowe, które wynikają z własności instrumentów finansowych, w tym papiery wartościowe takie jak akcje imienne. Umowa darowizny akcji imiennych swą formą nie odbiega od standardowej umowy darowizny akcji. Zawierać powinna dane osobowe i adresowe darczyńcy i obdarowanego, wartości nominalnej akcji oraz obowiązki ciążące na stronach.